Pochodzenie i historia nazwiska Pieniążek

Etymologia słowa "pieniążek"

     "Pieniążek" oznacza drobną monetą.  Według Aleksandra Brücknera (Słownik etymologiczny języka polskiego", Wiedza Powszechna, Warszawa 1993, przedruk z pierwszego wydania nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, Kraków 1927, strona 408) słowo to jest prasłowiańską pożyczką z niemieckiego "Pfennig".  Jeśli kogoś interesuje pełny tekst Brücknera, zamieszczamy go na oddzielnej stronie.

Pochodzenie nazwiska Pieniążek

     Wbrew obiegowym sądom, że polskie nazwiska utworzone od przedmiotów, zawodów, czy też nazw zwierząt są młodsze od nazwisk pochodzących od miejscowości i zakończonych na "-ski", oraz że pospolicie brzmiące nazwiska nie były nazwiskami szlachty, nazwisko Pieniążek jest bardzo stare i nosiło je wielu ludzi wybitnych we wczesnej historii Polski.  Jak podają źródła, w połowie XIV wieku nazwisko to przyjął kasztelan sandomierski Andrzej Szydłowiecki herbu Odrowąż. W dokumentach łacińskich nazwisko (lub przydomek) tego pierwszego Pieniążka było pisane "Obulo", co po polsku znaczy "drobna moneta".
     Warto tutaj dodać, że polski herb Odrowąż jest, według znawców, jednym z dziesięciu najstarszych herbów polskich.  Pieczętuje się nim bardzo wiele rodów w Polsce i niedługo zamieścimy listę nazwisk przynależnych do tego herbu.
     Z tej gałęzi Pieniążków wywodziło się bardzo wiele wybitnych postaci w dawnej Polsce.  Ich dzieje i genealogia są dość dobrze udokumentowane w herbarzach i innych księgach szlachty polskiej.  Postaramy się umieścić jak najwięcej tych informacji na naszej stronie.
     Dodatkowym dowodem na to, że nazwisko Pieniążek było dobrze znane jako nazwisko osób wybitnych lub majętnych jest to, że osoby bezprawnie używające tego nazwiska zostały wymienione w słynnej (lub, jak kto woli, niesławnej) siedemnastowiecznej książce "Liber Generationis Plebeanorum" znanej także jako "Liber Chamorum".
     
  Spotykane są różne odmiany nazwiska Pieniążek.  W Polsce, jak podają autorytatywne źródła, np. William F. Hoffman "Polish Surnames: Origins and Meanings", Second Edition, 1997, Polish Genealogical Society of America, ISBN 0-924207 cytując za monumentalnym dziełem (10 tomów) Kazimierza Rymuta "Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych", Instytut Języka Polskiego, Kraków, 1992, ISBN 83-855-25-7 te odmiany nazwiska Pieniążek (i częstość ich występowania w bazie PESEL) w Polsce w roku 1990: Pieniądz (377), Pieniaszek (30), Pieniążek (3374), Pieniążkiewicz (134), i Pieniężny (273).  Chociaż ilość ludzi o nazwisku Pieniążek w Polsce wydaję się być wysoka, (3374), jest ona znacznie mniejsza od bardzo popularnych nazwisk takich jak Malinowski (43837), Kowalski (131940), i Nowak (220217).  Wykorzystując dane z pracy Rymuta, przygotowaliśmy mapę, pokazującą rozmieszczenie osób o nazwisku Pieniążek na mapie Polski z podziałem administracyjnym z lat 1976-1998.

Różni Pieniążkowie

     W herbarzach występują Pieniążkowie herbu Odrowąż, Jelita, Leliwa, Prus II, i według niektórych źródeł także Głowa-Bawola.  Niektórzy Pieniążkowie z najstarszej linii używają dwuczłonowego nazwiska Odrowąż-Pieniążek.
     Nazwisko Pieniążek nosi także kilka (?) rodów pochodzenia mieszczańskiego czy też chłopskiego, nie mających pokrewieństwa z Odrowążami.  Nie sposób ustalić obecnie, dlaczego noszą to nazwisko.  Na przykład, nasza rodzina, wywodząca się z Górzna koło Garwolina (mapa) i o zdecydowanie chłopskim rodowodzie, jak wskazują najstarsze znalezione przez nas dokumenty, nosiła to nazwisko już w 1713 roku.
     Niedawno odkryliśmy także, że istnieje żydowska rodzina Pieniążków wywodząca się z regionu pomiędzy Łomżą a Augustowem.  Według zachowanych dokumentów metrykalnych, ci Pieniążkowie mieszkali w następujących miejscowościach Łomża, Szczuczyn, Radziłów i Wąsosz.  Potomkowie tej rodziny żyją obecnie w Argentynie, USA, we Francji, i być może w Polsce. Zainteresowanym tym obszarem, oraz kulturą i historią Żydów z tego terenu polecamy znakomita stronę Internetową poświęconą Radziłowi zrobioną przez Pana Jose Gutsteina.
   Z naszych kontaktów z Pieniążkami nie spokrewnionymi z naszą rodziną wiemy, że pochodzą z Podola, Augustowskiego, Warszawy, Podhala, Sieradza, oraz z Rzeszowskiego i Przemyskiego.  Będziemy zbierać wiadomości o tych innych gałęziach i zamieszczać je na naszej stronie internetowej.  Zainteresowanych prosimy o kontakt ze Stanisławem Leszkiem Pieniążkiem oraz ze Sławomirem Pieniążkiem w Polsce lub z Normanem Pieniążkiem w USA.
Encyklopedia - Kalendarz: Rycerskie Herby Polaków
Historia Odroważów i niektórych spokrewnionych z nimi rodów (opracowana przez Bohdana i Andrzeja Straszewicza)